Nằm uy nghi bên sườn núi Mộ Dạ, hướng ra biển Đông, Đền Cuông thuộc địa phận xã Diễn An, nay là xã An Châu, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An – là một trong những di tích lịch sử văn hóa nổi bật của xứ Nghệ, gắn liền với truyền thuyết về Thục Phán An Dương Vương, vị vua lập nên nước Âu Lạc và xây thành Cổ Loa vang danh trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc.

1. Địa thế linh thiêng – biểu tượng của thế “rồng chầu hổ phục”

Đền Cuông tọa lạc trên núi Mộ Dạ – một dãy núi đá vôi chạy ven biển, tạo thế "rồng phục đầu", lưng tựa núi, mặt hướng biển, phong thủy cực kỳ đắc địa. Phía trước là cánh đồng rộng lớn, xa xa là biển cả mênh mông, sau lưng là rừng cây cổ thụ trầm mặc, tạo nên một không gian linh thiêng, huyền bí.

Địa danh “Mộ Dạ” còn lưu dấu trong câu chuyện huyền thoại về giấc mộng kỳ lạ của An Dương Vương trước khi rút quân và hóa thân nơi đây, thể hiện chiều sâu văn hóa dân gian kết tinh với địa hình tự nhiên đặc sắc.

2. Gắn với truyền thuyết lịch sử hào hùng

Theo truyền thuyết, sau khi mất nước vào tay Triệu Đà, An Dương Vương mang theo công chúa Mỵ Châu chạy trốn vào vùng đất Diễn Châu. Khi biết con gái mình vì tình riêng tiết lộ bí mật nỏ thần cho kẻ thù, nhà vua đã tuốt gươm chém Mỵ Châu rồi phi ngựa đến chân núi Mộ Dạ gieo mình tự vẫn. Để tưởng nhớ công lao dựng nước của ông, nhân dân đã lập đền thờ – gọi là Đền Cuông.

Truyền thuyết về An Dương Vương – Mỵ Châu – Trọng Thủy không chỉ phản ánh một giai đoạn lịch sử đầy biến động mà còn gửi gắm bài học sâu sắc về lòng trung nghĩa, sự tỉnh táo trước hiểm họa mất nước, cũng như bi kịch của tình yêu và sự phản bội.

3. Giá trị kiến trúc và tín ngưỡng dân gian

Đền Cuông có kiến trúc truyền thống hình chữ “Tam” gồm ba tòa: Hạ điện, Trung điện và Thượng điện, được dựng bằng gỗ lim, lợp ngói mũi hài, chạm khắc tinh xảo. Trong đền thờ tượng An Dương Vương, tượng các quan văn võ và công chúa Mỵ Châu, thể hiện tín ngưỡng thờ nhân thần đặc trưng của người Việt.

Hàng năm, vào ngày 15 tháng 2 âm lịch, nhân dân khắp nơi lại hành hương về đây dự Lễ hội Đền Cuông – một trong những lễ hội truyền thống lớn nhất tỉnh Nghệ An – với các nghi lễ rước kiệu, dâng hương, tế lễ và nhiều trò chơi dân gian đặc sắc như đánh cờ người, kéo co, hát ví giặm…

4. Đền Cuông – điểm đến văn hóa, tâm linh và giáo dục truyền thống

Ngày nay, Đền Cuông không chỉ là điểm hành hương linh thiêng của người dân xứ Nghệ mà còn là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận từ năm 1991. Đây là địa chỉ đỏ trong giáo dục truyền thống yêu nước, lòng trung nghĩa và bài học giữ nước quý báu cho thế hệ trẻ.

Đồng thời, với tiềm năng du lịch tâm linh, cảnh quan núi biển thơ mộng, Đền Cuông đang được định hướng trở thành một trong những trung tâm du lịch văn hóa trọng điểm của vùng Bắc Trung Bộ, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

HÃY GÌN GIỮ VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI TÍCH ĐỀN CUÔNG

Đền Cuông không chỉ là nơi thờ phụng một vị vua huyền thoại mà còn là chứng tích lịch sử và niềm tự hào văn hóa của nhân dân Nghệ An nói riêng, cả nước nói chung. Việc bảo tồn, phát huy giá trị Đền Cuông là trách nhiệm của cả cộng đồng.

Mỗi người dân An Châu cần nâng cao ý thức:

Giữ gìn môi trường cảnh quan khu di tích,

Ứng xử văn minh khi tham quan, hành lễ,

Tích cực tuyên truyền, giới thiệu giá trị lịch sử – văn hóa của Đền Cuông đến bạn bè trong và ngoài nước.

Hướng về Đền Cuông – là hướng về cội nguồn dân tộc. Làm giàu văn hóa là làm mạnh quốc gia. Hãy cùng chung tay giữ gìn di sản thiêng liêng này để muôn đời sau vẫn còn được cúi đầu trước hồn thiêng sông núi trên đỉnh Mộ Dạ huyền thoại.